Προγράμματα Ψυχικής Υγείας

Θέλουμε ανθρώπους που πρώτα διακρίνουν το καλό σε κάθε τι και στο σκοτάδι ακόμα και έπειτα το κακό και το ανάποδο με σύνεση αλλάζουν. Που δε σκώπτουν, ειρωνεύονται και διακωμωδούν, αν εναλλακτικές δεν έχουν οι ίδιοι να προτείνουν.

Ανθρώπους που αυτοσατιρίζονται πριν το δικαίωμα να κρίνουν θεμελιώσουν, πρωτοπόροι για να γίνουν και παραδείγματα στην αλλαγή, που οραματίστηκαν και τεκμηριώνουν.

Πρόσωπα που δεν απομυζούν τη δύναμη από ομάδες, συντεχνίες και σινάφια, αλλά ατόφια την αυτοεκτίμηση από μέσα τους αντλούνε.

Συναξαριστές εμπειριών τούς θέλουμε κι όχι καθηλωμένους σε τόπους, σε συνήθειες, στα περασμένα.

Του διαφορετικού εραστές και του πρωτόγνωρου θιασώτες.

Πρόσωπα, που η γνώση της ματαιότητας, πείσμα ενάντια στο μηδέν τούς δίνει.

Που τα παιδιά, την οικογένεια, την ηθική ως πρόσχημα για την αδράνεια, τη χλεύη, τη φιλαυτία δεν παρουσιάζουν.

Ανθρώπους που ποτέ δε λεν «αυτό το ξέρω», αλλά θα το μάθω καλύτερα ακόμα.

Παράσιτα δε στέργουμε, που την ανασφάλεια προφασιζόμενα, ρουφούν τη δύναμη του άλλου και ευθύς μόλις τον ξεράνουνε, καινούργια θύματα γυρεύουν να προσκολληθούνε.

Παράφορους τους οραματιζόμαστε και πάντα ερωτευμένους με την οικουμένη.

Ιδανικούς μέσα στις ήττες τους και στις συγκυρίες με επίγνωση γενναίους.

Ανθρώπους που κερνούν κρασί το Χάροντα, την ασθένεια, τον πόνο, την οδύνη.

Θέλουμε πλάσματα τραγικά και αποφασισμένα, που στο Θεό Σε αγαπώ, αντί για προσευχές ψελλίζουν.

Κι εκείνους που παλεύουν για το αδύνατο, επειδή γνωρίζουν πως έτσι ξεριζώνεται το χάος.

Θέλουμε ανθρώπους που την καθημερινότητα σε καινούργιο θαύμα μετατρέπουν.

Και δε μεμψιμοιρούν ή παραδίδονται, γιατί στο ελάχιστο και στο ασήμαντο διάλεξε ο Πλάστης να κρύψει το σύμπαν όλο.

Ανθρώπους που γεννήθηκαν και οι αποφάσεις τους οι μικρές αλλάζουν την ιστορία και τη μοίρα.

Απόσπασμα από το βιβλίο του Ευστράτιου Παπάνη "Ψυχολογία της Προσωπικότητας και Αυτοεκτίμηση"

Κάθε πένθος, απώλεια και ήττα, ακόμα και όσα απερίσκεπτα αφήσαμε να χαθούν για πάντα, διεκδικούν χρόνο από κάθε επόμενη μέρα της ζωής μας, ως καημοί ή ως σκέψη ή ως ακράτητο δάκρυ.

Καμιά φορά το συνειδητοποιώντας μα άλλοτε προσποιούμενοι ανέμελα πως τα ξεπεράσαμε, προχωρώντας δήθεν εμπειρότεροι δήθεν πιο δυνατοί, δήθεν απροσμάχητοι και γενναίοι.

Και σκοτεινιάζει σε άλλους η ανάμνηση των περασμένων λίγα δευτερόλεπτα απο το φέγγος της καθημερινότητας, μα σε πολλούς ολόκληρα λεπτά και ώρες, μέχρι που να μοιάζει η πορεία μας με μέρα στου Αυγούστου το τέλος, ολοένα πιο σκοτεινή, ολοένα πιο μικρή, ολοένα πιο ανήμπορη, ξεγελασμένη από ήλιους απατηλούς και καύσωνες καταιγιδοφόρους.

Αφού πίκρα στην πίκρα έχουμε χάσει το μερτικό στα καλοκαίρια και μπαίνουμε ασυγκράτητοι και μοιραίοι στον έσχατο και ατέρμονο χειμώνα.

Ευστράτιος Παπάνης

Ευστράτιος Παπάνης

Ενηλικίωση
Πόσο σαν μικρά παιδιά φέρονται οι άνθρωποι, όταν νομίζουν ότι δεν τους βλέπουν.
Στον τρόπο που τρώνε, στις κινήσεις, στις εκφράσεις, στα θέλω και στα επιφωνήματα.
Λες και η ενηλικίωση είναι αποκλειστικά κοινωνικός καταναγκασμός.

Άχνα
Οι σκέψεις του κόσμου, για όποιον έχει τα μάτια της ψυχης τεταμένα, αχνίζουν, όπως η ανάσα στο κρύο.
Λίγο αν προσέξεις θα δεις αναμνήσεις, υπολογισμούς, συναισθήματα να ανεβαίνουν ψηλά και να ενώνονται με τις μέριμνες της οικουμένης. Τότε θα καταλάβεις πως η ψευδαίσθηση της ατομικότητας δεν είναι παρά μια φάρσα του σύμπαντος.

Απαρατήρητες στιγμές
Οι καθημερινές, απαρατήρητες στιγμές με τους αγαπημένους, αξίζουν τον κόσμο ολόκληρο και κάτι παραπάνω, όταν αυτοί χάνονται για πάντα. Και τι πολύτιμο δε θα δίναμε για μια ακόμα ελάχιστη παρουσία τους.

Ανασφάλειες
Οι ανασφάλειες δεν είναι παρά κίνητρα που περίμεναν μάταια μια επιβράβευση. Μια επιδοκιμασία, η οποία κάποτε δεν ακούστηκε ή μια άρνηση που βάρυνε στη λάθος στιγμή.

Γερνάμε
Γερνάμε όταν χάνεται από τις πράξεις μας η έκπληξη. Η εξέγερση της πρώτης φοράς, η τεράστια λεπτομέρεια στα παιδικά τα μάτια, που αποκρύπτει, σαν έκλειψη, το ανεξερεύνητο όλο.
Γερνάμε γιατί η βαθιά εμπειρία αποφαίνεται το μηδέν οίδα, ενώ η νεότητα με την ελάχιστη ένδειξη βγάζει ετυμηγορίες για τα πάντα.
Γερνάμε γιατί η σοφία είναι συνοδοιπόρος του σχετικού, ενώ το απόλυτο υπόσχεται αιώνιες, και άφθορες αλήθειες. Κι έτσι μετά από λίγο ασθμαίνουν οι αξίες μας και ο κόσμος μας ολάκερος ενδίδει.
Γερνάμε απλά γιατί εκλείπει από τα πράγματα η ανάμνηση του αγγίγματος μας και από την ύλη οι πνοές όσων μας αγάπησαν.

Απόκοσμες στιγμές
Απόκοσμα φωτισμένες οι στιγμές, που σιωπηλά ξεκινούν την παρακμή των ερώτων, της ζωής, των αγαπημένων, της ίδιας της ύπαρξης. Μια τελίτσα στο χρόνο, που από το μηδέν ξεπηδά και καθορίζει την πορεία της φθίσης. Κάποτε μαθαίνουμε να τις διακρίνουμε, είτε ως φόβο είτε ως προαίσθημα, κι ας κρύβονται ύπουλα μέσα σε υποσχέσεις, αποφάσεις και μέσα στης ευτυχίας την κορύφωση.

Η ναρκισσιστική διαταραχή παρουσιάζεται συνήθως στη πρώιμη ενήλικη ζωή και χαρακτηρίζεται από υψηλή αίσθηση σπουδαιότητας για τον εαυτό και ταυτόχρονα από μια υπερευαισθησία στην κριτική των άλλων.

Ο ναρκισσισμός προέρχεται από τον μυθολογικό χαρακτήρα Νάρκισσο ο οποίος είχε ερωτευτεί τον εαυτό του την ώρα που κοιτούσε τον αντικατοπτρισμό στο νερό. Πρόκειται για ένα είδος εγωιστικού αυτοθαυμασμού και υπερεκτίμησης του εαυτού. Τα άτομα με ναρκισσιστικά χαρακτηριστικά, επιζητούν συνεχώς τον θαυμασμό και αντιμετωπίζουν δυσκολίες στη δημιουργία και συγκρότηση ισχυρών σταθερών διαπροσωπικών σχέσεων καθώς έχουν την τάση να υποβαθμίζουν τους άλλους ή πιστεύουν πως τον φθονούν. Ο νάρκισσος χαρακτηρίζεται από ανασφάλεια, είναι ευάλωτος στη κριτική και φοβάται τα αρνητικά σχόλια. Ο ανταγωνισμός είναι ένα από τα κύρια χαρακτηριστικά του και αυτό συχνά ωθεί το άτομο σε θυμικές και επιθετικές τάσεις. Άτομα με διαστρεβλωμένο τύπο ναρκισσισμού μπορεί να συμπεριφερθούν καταστροφικά μέσω της τάσης για χειραγώγηση και επιβολή στους άλλους.

Είναι αξιοσημείωτο πως οι παθολογικοί ναρκισσιστές, αποκρύπτουν με «μάσκες» τον αληθινό τους χαρακτήρα προκειμένου να επιτύχουν τους σκοπούς τους. Είναι χαρακτηριστικές οι τρεις πιο κοινές περιπτώσεις που συναντώνται συχνότερα. Αρχικά, η ψεύτικη αυτοβελτίωση, συνήθως αναλαμβάνουν πρωτοβουλία για εξέλιξη και ανάπτυξη ενώ στοχεύουν στην προσέλκυση θετικών κριτικών και θαυμασμού. Στην πραγματικότητα δεν υπάρχει καμία προσπάθεια αυτοβελτίωσης καθώς ο στόχος είναι διαφορετικός. Η περίπτωση της αυτοθυσίας, είναι ένα άλλο είδος συμπεριφοράς κατά την οποία φαινομενικά θυσιάζονται για τους άλλους ενώ στην πραγματικότητα στοχεύουν στην εξουσία και την κυριαρχία. Αυτά τα άτομα επανέρχονται αργότερα ώστε να υπενθυμίσουν τις καλές πράξεις τους και να δημιουργήσουν τύψεις στα «θύματα» για όσα τους προσέφεραν. Επιπλέον, ο τύπος των φαντασιώσεων και μεγαλειωδών σκέψεων, είναι πολύ συχνός και το άτομο αυτό δίνει την εντύπωση πως έχει κάθε δικαίωμα θυμού και έκρηξης και μεταφέρει την ευθύνη στους άλλους. Ακόμη, προσπαθεί να πείσει πως η συμπεριφορά του αυτή στοχεύει μόνο στην βελτίωσή τους, αποκρύπτοντας έτσι τα αληθινά του κίνητρα.

Σύμφωνα με την επιστημονική κοινότητα, επιθετική συμπεριφορά και ναρκισσισμός συνδέονται μεταξύ τους, καθώς έρευνες επιβεβαίωσαν πως ο ναρκισσισμός σχετίζεται με το 21% της αύξησης της επιθετικότητας. Η αίσθηση ανωτερότητας οδηγεί σε συγκρούσεις με τους άλλους με συνέπεια τη λεκτική ή και σωματική βία. Αυτό οφείλεται στην έλλειψη ενσυναίσθησης και στην αδυναμία κατανόησης και αναγνώρισης συναισθημάτων των άλλων. Το συχνότερο προφίλ είναι ο έντονος επιθετικός χαρακτήρας με υψηλή αίσθηση αρρενωπότητας που αντιδρά και συγκρούεται μέχρι να επιβληθεί. Τα άτομα αυτά πιστεύουν ότι δικαιούνται ό,τι επιθυμούν, διευκολύνοντας τον ψυχισμό τους και εκλογικεύοντας τις βίαιες τάσεις τους. Επιθυμούν τη κυριαρχία επάνω σε άλλους και την επιτυγχάνουν δημιουργώντας αισθήματα εξάρτησης, αμφιβολίας και ανασφάλειας στα πιθανά «θύματά» τους. Σύμφωνα με τον Freud, «ο ναρκισσισμός αποτελεί μέρος της ψυχικής εξέλιξης του ατόμου. Για τον νάρκισσο, κανένας δεν είναι ισάξιος με εκείνον, η απόρριψη τον πυροδοτεί με θυμό και επιθετικότητα και η επιβολή είναι το μόνο που τον ενδιαφέρει..»

Εν κατακλείδι, η αναγνώριση των δικαιωμάτων, η αυτοεκτίμηση και ο αυτοσεβασμός είναι από τα σημαντικότερα όπλα για την άμυνα έναντι της ναρκισσιστικής βιαιότητας. Στη σύγχρονη περίοδο, με την ψηφιοποίηση της ζωής με την προώθηση ενός ιδεώδους αρρενωπότητας και κυριαρχίας ,την αύξηση κακοποιητικών και βίαιων προτύπων και την επιβάρυνση της ψυχικής υγείας, οι ναρκισσιστικές διαταραχές εντείνουν τα φαινόμενα βίας και κακοποίησης. Η κατανόηση της ναρκισσιστικής συμπεριφοράς και η μελέτη των χαρακτηριστικών της, θα συμβάλλει στην προστασία μας. Είναι βασικό να οριοθετούμαστε, να αποβάλλουμε την παθητικότητα και να είμαστε κατηγορηματικοί - κάθετοι και συγχρόνως διδακτικοί. Είναι απαραίτητο βήμα να δώσουμε κίνητρο και παρότρυνση σε αυτά τα άτομα, ωθώντας τα σε μια διαφορετική συμπεριφορά. Δεν θεωρείται εύκολη διαδικασία, αλλά κρίνεται αναγκαία για τη διατήρηση της ψυχικής υγείας καθώς για την πρόληψη κάθε μορφής βίας και επιθετικότητας.

Αντιγόνη Κολιού (Απόφοιτη Ιστορίας-Μετάφρασης-Διερμηνείας, Εξειδίκευση Συμβουλευτικής και Προαγωγής Ψυχικής Υγείας)

Ο κόσμος της ναυτιλίας αποτελεί για πολλούς  έναν συναρπαστικό  χώρο με ποικίλα ερεθίσματα, γνώσεις και ευκαιρίες σε κάθε ταξίδι . Στην  πραγματικότητα, πρόκειται για ένα από τα δυσκολότερα και πιο απαιτητικά επαγγέλματα για τα μέλη που επανδρώνουν τα πλοία, λόγω των συνθηκών διαβίωσης. Υπάρχει έντονη κόπωση, υπευθυνότητα, αγχωτικοί ρυθμοί, υψηλός βαθμός πίεσης και μοναχικότητα. Η ψυχική υγεία των ναυτικών κλονίζεται καθημερινά. Η μη ισορροπημένη ψυχολογία, συχνά οδηγεί σε σοβαρά ψυχικά νοσήματα  τα οποία προκαλούν σοβαρά προβλήματα στη λειτουργικότητα του ατόμου. Το άγχος  της περιθωριοποίησης , της εργασιακής στοχοποίησης και της  ανταπόκρισης στα καθήκοντα, στην πορεία, συχνά σωματοποιείται και δυσχεραίνει τη ζωή του ατόμου.

Το άγχος και η αγχώδης διαταραχή αποτελούν  πολύ σημαντικές και υψίστης σημασίας διαταραχές που αντιμετωπίζουν οι ναυτικοί. Στα εμπορικά πλοία συνήθως κυριαρχούν αγχώδεις συνθήκες πίεσης λόγω απαιτήσεων, ρουτίνας, κοινωνικής αποξένωσης  και δυσκολία επικοινωνίας λόγω της πολυεθνικότητας. Το ασυνεπές ωράριο, τα προσωπικά προβλήματα και η δυσκολία δημιουργίας φιλικών σχέσεων, είναι αιτίες που ενισχύουν το πρόβλημα.  Η κατηγοριοποίηση των συμπτωμάτων άγχους, είναι τα σωματικά, ψυχολογικά και συμπεριφορικά.  Στις αγχώδεις διαταραχές περιλαμβάνονται και οι διαταραχές πανικού, αγοραφοβία, κοινωνικές φοβίες, γενικευμένη αγχώδης διαταραχή και ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή. Επίσης ένα εξίσου συχνό φαινόμενο, είναι η διαταραχή συναισθήματος  ή κατάθλιψη.  Σύμφωνα με έρευνες, η διαρκώς αυξανόμενη θνησιμότητα ναυτικών, οφείλεται σε σημαντικό βαθμό σε ψυχικά νοσήματα και κατάθλιψη.  Οι καταστάσεις  που συνδέονται με κατάθλιψη στους ναυτικούς  είναι η απομόνωση, θέματα υγείας, χρήση ουσιών ή οικογενειακά προβλήματα. Ένα άτομο θεωρείται ότι πάσχει από κατάθλιψη εάν παρουσιάζει πάνω από δύο εβδομάδες συμπτώματα όπως  έλλειψη ενδιαφέροντος, μη εκτέλεση εργασίας, διαφυγή σε αλκοόλ και αισθήματα θλίψης. 

Επιπλέον, η ψυχολογική κόπωση είναι χαρακτηριστική διαταραχή του ναυτικού επαγγέλματος.  Έντονα συμπτώματα εξάντλησης, πονοκέφαλος, διαταραχές ύπνου, διαταραχές  μνήμης και συγκέντρωσης και  χαμηλά επίπεδα λειτουργικότητας. Για τη διάγνωση της συγκεκριμένης διαταραχής, θα πρέπει η κόπωση να επιμένει για τουλάχιστον έξι μήνες  ή να συνυπάρχει μαζί με κάποια συμπτώματα όπως κεφαλαλγία, φαρυγγαλγία ή  λεμφαδενοπάθεια.  Τέλος, το σύνδρομο επαγγελματικής εξουθένωσης, είναι μία επίπτωση των  δυσχερειών της καθημερινότητας στο πλοίο και πρόκειται για κατάσταση αδυναμίας και εξουθένωσης κατά την οποία το άτομο γίνεται άκαμπτο και ανίκανο να ανταποκριθεί στα καθήκοντά του. Ακόμη, παρατηρείται  επιτάχυνση αναπνευστικού ρυθμού και δύσπνοια.  Η υπερκόπωση που καταλήγει στην εργασιακή εξουθένωση «burn out»,  είναι ο κύριος  λόγος  της ψυχικής και σωματικής καταπόνησης των ναυτικών.

Συμπερασματικά, αναφορικά με την αντιμετώπιση των ψυχικών νοσημάτων, κρίνεται απαραίτητη η άμεση ψυχολογική υποστήριξη του πάσχοντος.  Είναι επιτακτική ανάγκη η λήψη  μέτρων βελτίωσης  των συνθηκών εργασίας, συνετή ιεράρχηση των προτεραιοτήτων και ο ελεύθερος χρόνος για τον εαυτό.  Η ενίσχυση των δεσμών του πληρώματος και οι υγιείς φιλικές σχέσεις θα συμβάλλουν στην ψυχική ισορροπία όλων. Ο πλοίαρχος, ως υπεύθυνος του πλοίου, οφείλει να διατηρεί ικανοποιητικές σχέσεις με όλους και αν υποπέσει στην αντίληψη του κάποια ύποπτη συμπεριφορά, να λάβει άμεσα μέτρα παραπομπής σε ειδικό για την κατάλληλη  ιατροφαρμακευτική περίθαλψη. Κατά συνέπεια, η εστίαση στον άνθρωπο και στην ψυχική και σωματική υγεία, ο σεβασμός,  το ομαδικό πνεύμα και η ενσυναίσθηση, είναι παράγοντες που θα συμβάλλουν στην ψυχική αποκατάσταση  και βελτίωση υγείας των εργαζόμενων στο χώρο της ναυτιλίας.

Αντιγόνη Κολιού

Φωτογραφία από: Isalos.net

Pixabay free photos

Κάθε χρόνο περιμένω αυτή τη μέρα.

Ανυπομονώ να βγω από το κουτί και να μπω στο πρόσωπό σου. Ξέρω πως νιώθεις. Ξέρω πως σε κάνω να νιώθεις. Εκεί στην κρυψώνα σου απολαμβάνεις την πιο μεγάλη ελευθερία. Τρέχεις στους δρόμους, μιλάς σε όλους, φλερτάρεις, γελάς. Δεν σε έχω ακούσει ποτέ ξανά να γελάς τόσο δυνατά, παρά μόνο όταν ήσουν παιδί. Η ζωή σου γεμίζει χρώματα ζωντανά, ζωηρά. Δραπετεύεις για λίγο από τα σκοτάδια σου και καλύπτεις το σφιχτό γεμάτο αγωνιά στόμα σου, με το δικό μου το χαμόγελο το λαμπερό.

Θυμάσαι πόσα σ' αγαπώ είπες χρησιμοποιώντας το δικό μου πρόσωπο; Πόσες αλήθειες ξεστόμισες, χωρίς να σε νοιάζουν οι συνέπειες; Με πόση ευκολία έγιναν τα δειλά ναι, γενναία όχι; Μίλησες με τόλμη σε όσους μέχρι τώρα φοβόσουν. Και κάθε χρόνο με έχεις περισσότερη ανάγκη, γιατί ενώ εσύ ξεθωριάζεις από ανασφάλειες, αγωνίες και φόβους εγώ γίνομαι το πιο καλυπτικό μακιγιάζ της άχρωμης, νωθρής ζωής σου.

Γίνεσαι μέσα από εμένα αυτό που λαχταράς για σένα, αυτό που με λαγνεία προσδοκάς να δεις στον καθρέφτη σου. Όχι δεν είναι η ομορφιά που αναζητάς, ούτε το μυστήριο που αποπνέω, αλλά εκείνη η πίστη που αποκτάς για σένα μέσα από εμένα.

Φέτος δε θα βγω από το κουτί. Φέτος θα μείνω εκεί για να ακούσω τη δική σου ιστορία, που πιστεύω θα είναι καλύτερη από τη δική μου. Γιατί οι αληθινές ιστορίες γράφονται από τους ανθρώπους που με θάρρος μπορούν και απαλλάσσονται από τα καθημερινά τους προσωπεία. Εκείνα που λερώνουν την αυθεντικότητά τους και θρυμματίζουν τη μοναδική τους προσωπικότητα. Η ζωή δε γράφεται πίσω από το δικό μου καμουφλάζ, αλλά με πίστη στα όνειρά σου και εμπιστοσύνη στον μοναδικό πρωταγωνιστή της ζωής σου, εσένα. Πέτα τη μάσκα και γίνε αυτό που ονειρεύεσαι...η ζωή δεν είναι Απόκριες!

Νίκα Χαρά, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας – Συγγραφέας Πιστοποιημένο μέλος της Ελληνικής Εταιρείας Συμβουλευτικής Full membership of the European Association for Counselling Μέλος της Ένωσης Λογοτεχνών Βορείου Ελλάδος

Ευστράτιος Παπάνης

Η πάροδος των χρόνων και των καιρών οι εμπειρίες αναδεικνύουν την ανάγκη, εμβαθύνουν τη σοφία,υπερασπίζονται την πολυτέλεια για ποιοτική αναβάθμιση των σχέσεων και για επανακαθορισμό των ερμηνειών περί κοινωνικότητας. Αυτή η μεταστροφή άλλες φορές συνδέεται με την έλλειψη ανοχής απέναντι σε κάθε τι τοξικό και άλλοτε συσχετίζεται με τη βαθιά συνειδητοποίηση της γραφικότητας των ανθρωπίνων, με την παρωδία των εφήμερων και την υποκρισία της σοβαροφάνειας.

Τα φίλτρα των συναναστροφών γίνονται εκλεκτικότερα, τα κριτήρια της επικοινωνίας καθίστανται πιο απαιτητικά, οι διαθέσεις για ελιτισμό στις αλληλεπιδράσεις παρουσιάζονται ως ανελαστικότερες και η επιθυμία για σεβασμό είναι μη διαπραγματεύσιμη. Η ύπαρξη αρχίζει να ποθεί τα ουσιαστικά, να γαληνεύει με τα βαθύτερα και η προσοχή της μετατοπίζεται από τα επιδερμικά, στης ψυχής τους λεπτεπίλεπτους λαβυρίνθους.

Έχοντας συνδιαλλαγεί ο εξελισσόμενος άνθρωπος με όλες τις αποχρώσεις των χαρακτήρων και διαθέτοντας στη φαρέτρα του την απαραίτητη κρίση, τη σύνεση όσων δεν επιτεύχθηκαν, την ηδεία κούραση της δημιουργικότητας, την επιβράβευση των επιλογών, η κατανόηση των κινήτρων κάποιου δεν επαρκεί, για να δικαιολογήσει αρνητικές συμπεριφορές, ιδιοτροπίες, στρυφνές διαθέσεις, ακραίες τοποθετήσεις, ψέματα, επικρίσεις, αχαριστία, έπαρση, φιλαυτία, απειλές, εκβιασμούς, σαρκασμό, χειρισμούς και άλλες θυματοποιητικές συμπεριφορές.

Καθώς η αυτοπεποίθηση σας ως αναπτυσσόμενου ατόμου εδραιώνεται και οι ικανότητες του δοκιμάζονται στα πεδία του καθημερινού αγώνα, οι προβλέψεις του γίνονται ολοένα και πιο εύστοχες, οι γνωστικοί του χάρτες πιο παραστατικοί, οι πειραματισμοί χάνουν την πρώτη έξαψη και το αξιακό του σύστημα βρίθει επιχειρηματολογίας.

Είναι ακριβώς το βάπτισμα στη ζωή και η αυταπόδεικτη σπουδαιότητα της ανθρώπινης αξιοπρέπειας εκείνοι οι απαράβατοι κανόνες, που σας προφυλάσσουν από κάθε σφετεριστή της προσωπικότητας και σας δίνουν το δικαίωμα είτε να τον αγνοήσετε είτε να τον πολεμήσετε είτε να τον εκθέσετε στον αδιάλλακτο πολλές φορές κοινωνικό έλεγχο.

Τότε είναι, που η υπομονή σας εξανίσταται, η καρτερία σας βρυχάται, ενώ η παραμικρή καπηλεία της εύνοιας, η εκμετάλλευση της καλοσύνης, η παραχάραξη των προθέσεων, η παραβίαση των ορίων και ο θρυμματισμός της αντοχής σας δύσκολα συγχωρούνται. Διανύετε μια περίοδο που γνωρίζετε καλά τι θέλετε και τι απορρίπτετε.

Η τριβή με την καθημερινότητα σας έχει καταδείξει πότε επιβάλλεται διπλωματικός συμβιβασμός και πότε η έκπτωση της θέλησης εκλαμβάνεται ως αδυναμία και παραβίαση του εσωτερικού συστήματος αξιών.

Ο χρόνος και η πείρα σας αποκαλύπτει, όμως, πως οι κάθε μορφής τυραννίες δεν αντανακλούν μόνο τη στρέβλωση των πολιτικών συστημάτων, τη διαφθορά των ισχυρών, την απληστία των κρατών, την ταξική πάλη, την ανισοκατανομή των πόρων, τους αποκλεισμούς και τη μεγαλομανία των ηγετών. Οι πόλεμοι και οι συγκρούσεις δεν είναι μόνο κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά φαινόμενα. Η ιστορία δεν είναι απρόσωπη.

Πίσω από κάθε βιαιότητα και από κάθε παραβίαση των δικαιωμάτων κρύβονται χαμερπείς άνθρωποι. Ανάμεσα σε αυτούς και οι μικροί, ασήμαντοι, συμπλεγματικοί, επηρμένοι και δόλιοι καταπατητές της καθημερινότητας, που η ανοχή, η αδράνεια, η αποποίηση ευθύνης και η αφέλεια των πολλών τους ανέδειξε σε καίριες θέσεις.

Η εμβρίθεια, που σας απονέμει ως αντίβαρο στη βιολογική φθίση η ηλικία, περιλαμβάνει και την ικανότητα αναγνώρισης και απομόνωσης όλων των ποταπών και γλοιωδών δικτατορίσκων, που κατακλύζουν τη ζωή και τη νηνεμία των σχέσεων.

Η συνείδηση σας μπορεί σχεδόν ενστικτωδώς να διακρίνει, για παράδειγμα, όσους στην ανεπιτυχή τους προσπάθεια να καλύψουν την ασημαντότητά τους μπορεί να διαφεντεύουν αντιδεοντολογικά ένα πανεπιστήμιο ή να προκαλούν ασφυξία στον εργασιακό σας χώρο, να χειραγωγούν με συκοφαντίες μια εφημερίδα, να καλύπτονται πίσω από τη βουλευτική ασυλία, να ερμηνεύουν εσκεμμένα και κατά το δοκούν θεσμούς, να καταστρατηγούν τη δημοκρατία, να κακοποιούν σεξουαλικά, να φιμώνουν τη γνώμη, να ποδηγετούν τα συναισθήματα, να μετατρέπονται σε τυχοδιώκτες της αναγνώρισης και σε επαίτες της επιρροής. Εκείνους, που επικαλούνται ως δήθεν διακριτικό τους την εφαρμογή των νόμων, ενώ δεν διαφέρουν από τους πλέον κατάπτυστους λωποδύτες.

Κοινό χαρακτηριστικό των καταπιεστών της καθημερινότητας η ψευδαίσθηση τους πως είναι άτρωτοι από τα βέλη του αντίλογου, αθάνατοι ως προς τη μεγαλοπρέπεια των έργων τους, αΐδιοι και κραταιοί, αλάθητοι, διηνεκείς και απυρόβλητοι. Η λατρεία της εξουσίας ως επιρροής και απόδειξης ισχύος ακροβατεί στα όρια της ψυχοπαθολογίας και της παρέκκλισης: Η περιβολή της δύναμης επισκιάζει την ανικανότητα, την ανεπάρκεια, τα συμπλέγματα και τις διαταραχές τους.

Η παθολογική ανασφάλεια και τα διαταραγμένα βιώματα τους λαμβάνουν χαμαιλεοντικές διαστάσεις, καθώς μετασχηματίζονται σε οργή, επιθετικότητα, αμυντική αυτοεκτίμηση, ψευδεπίγραφη ηθική, άκαμπτες πεποιθήσεις, κολακεία, απλοϊκές στερεοτυπίες, επίκριση, ρατσισμό, ειρωνεία, εγωισμό, προκαταλήψεις, σεξουαλική διαστροφή, σαδισμό και αήθεια.

Οι άνθρωποι αυτοί θάλλουν εξαιτίας της αμάθειας, της ανοχής, της εσωστρέφειας, της έλλειψης αλληλεγγύης, του ατομισμού, της αδιαφορίας, της αφέλειας και της άγνοιας των θυμάτων τους. Ριζώνουν παρασιτικά δίπλα σας, παίρνουν τη μορφή σας, χαϊδεύουν τα παιδιά σας, διασκεδάζουν με τα τραγούδια σας, προσποιούνται πως σας μοιάζουν. Εξαπλώνονται σαν αγριόχορτα καταπνίγοντας κάθε συγκατάβαση.

Ξεριζώστε τους σήμερα κιόλας από τη ζωή και τις θέσεις που έχουν αναρριχηθεί καταχρηστικά και ύπουλα