Το Διεθνές Πρόγραμμα PISA του ΟΟΣΑ είναι μία εκπαιδευτική έρευνα η οποία διεξάγεται από το 2000 και έχει ως στόχο τη συλλογή πληροφοριών για τις ακαδημαϊκές επιδόσεις των 15χρονων μαθητών στα κράτη-μέλη ενώ συγχρόνως διερευνά την αποτελεσματικότητα των εκπαιδευτικών συστημάτων των χωρών που λαμβάνουν μέρος σε αυτή.
Έχοντας ως δεδομένο ότι η ποιότητα του εκπαιδευτικού συστήματος είναι βασικό στοιχείο κάθε ευημερούσας κοινωνίας, το PISA πρόσφατα διευρύνει την έρευνα του με στόχο να αξιολογηθεί η λειτουργία της εκπαίδευσης ολιστικά. Αναλυτικότερα από το 2012 και μετά για πρώτη φορά διερευνάται ο βαθμός ικανοποίησης των μαθητών στο σχολείο καθώς και τα επίπεδα ευτυχίας τους.
Συγκριτικά στοιχεία από 34 κράτη-μέλη του ΟΟΣΑ εμφανίζουν το Μεξικό, την Ισλανδία, το Ισραήλ, την Ισπανία και την Ελβετία ως τις χώρες με τους πιο ευτυχισμένους μαθητές. Συγκεκριμένα το 87 % των 15χρονων που ζουν σε αυτές τις χώρες αισθάνονται ευτυχείς στο σχολείο ενώ αντίθετα στην Κορέα και στην Φινλανδία - πρώην χώρα μοντέλο για την εκπαίδευση - συναντάμε τους λιγότερο ευτυχισμένους μαθητές. Είναι ενδιαφέρον ότι οι μαθητές της Κορέας οι οποίοι έχουν το υψηλότερο σκορ στα μαθηματικά από όλα τα κράτη-μέλη του ΟΟΣΑ είναι συγχρόνως και οι μαθητές οι οποίοι εμφανίζονται ως λιγότερο ευτυχείς. Επιπλέον από τα στοιχεία του ΟΟΣΑ φαίνεται, σαν οι χώρες με υψηλές ακαδημαϊκές επιδόσεις να πληρώνουν το τίμημα τους έχοντας τους λιγότερο ευτυχισμένους μαθητές.
Είναι προφανές ότι όλα τα παραπάνω οφείλονται κατά κύριο λόγο στην πίεση που δέχονται τα παιδιά να έχουν υψηλές επιδόσεις στο σχολείο, στην αγωνία της επιτυχίας και στο φόβο της αποτυχίας. Πρόσφατες δε έρευνες δείχνουν ότι τα ποσοστά κατάθλιψης ανάμεσα στα παιδιά σχολικής ηλικίας αυξάνονται παγκοσμίως με ανησυχητικούς ρυθμούς.
Αναρωτιέται κανείς εύλογα πως μπορούμε να συνδυάσουμε ένα υψηλό ακαδημαϊκό επίπεδο σπουδών με ευτυχισμένους μαθητές και κατά συνέπεια αυριανούς ευτυχισμένους ενήλικες;
Σύμφωνα με τον Μάρτιν Σέλιγκμαν, καθηγητή και ιδρυτή της Θετικής Ψυχολογίας και της Θετικής Εκπαίδευσης, τα δυνατά σημεία του χαρακτήρα ενός ανθρώπου είναι ένα από τα κλειδιά για μια καλύτερη ζωή και εκπαίδευση. Η έρευνα του Σέλιγκμαν και της ομάδας του εστιάζει στα θετικά χαρακτηριστικά του ατόμου (δυνατά σημεία του χαρακτήρα, αξίες ,ενδιαφέροντα, ταλέντα) και υποστηρίζει ότι υπάρχει στενή σχέση μεταξύ των δυνατών σημείων και ευημερίας. Αυτό συμβαίνει διότι όταν γνωρίζουμε τα δυνατά σημεία του χαρακτήρα μας, νοιώθουμε περισσότερη αυτοπεποίθηση και είναι πιο εύκολο να πετύχουμε τους στόχους μας. Επιπλέον όταν εστιάζουμε στα δυνατά μας σημεία, είμαστε πιο αυθεντικοί, αποκτάμε περισσότερη ενέργεια και διάθεση για δράση, γινόμαστε πιο δημιουργικοί και κατά συνέπεια πιο ευτυχείς και υγιείς.
Η Θετική εκπαίδευση είναι ο συνδυασμός της παραδοσιακής εκπαίδευσης με τη μελέτη της ευτυχίας και της ευημερίας ενώ είναι ζωτικής σημασίας για δύο λόγους. Πρώτον γιατί μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της κατάθλιψης στην εφηβεία και δεύτερον γιατί επικεντρώνεται στην οικοδόμηση του χαρακτήρα των νέων και στην προώθηση της ευημερίας τους. Με απλά λόγια η Θετική εκπαίδευση συνδυάζει μυαλό και καρδιά.
Oι οπαδοί της Θετικής Ψυχολογίας προτείνουν την εισαγωγή της θετικής εκπαίδευσης στα σχολεία μέσω της διδασκαλίας των δεξιοτήτων ευημερίας και δυνατών σημείων του χαρακτήρα . Επιπλέον εκπαιδευτικοί και γονείς εκπαιδεύονται να ψάχνουν την απάντηση στο ερώτημα τι πάει καλά στην απόδοση ενός μαθητή και όχι τι πάει λάθος.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο είναι ευκαιρία να ξαναθυμηθούμε ότι η κύρια αποστολή της εκπαίδευσης είναι να πλάθει ανθρώπους ευαισθητοποιημένους, με αξίες και αρχές, χαρακτήρες ικανούς να προσαρμόζονται στις μεταβαλλόμενες κοινωνικο- οικονομικές συνθήκες για να ευημερούν μέσα στην κοινωνία.
Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω και με δεδομένο ότι οι Έλληνες μαθητές δεν εμφανίζουν σημαντικά επίπεδα ευτυχίας αλλά ούτε και ιδιαίτερες ακαδημαϊκές επιδόσεις μάλλον ήρθε η ώρα και για το δικό μας εκπαιδευτικό σύστημα να υιοθετήσει τις αρχές της θετικής εκπαίδευσης.
Θεοδώρα Φούντα
Κοινωνιολόγος, Coach & Mentor
BΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1. http://www.oecd.org/pisa/keyfindings/pisa-2012-results-overview.pdf, p.21
2. PISA 2012 Results: Ready to Learn (Volume III) Students’ Engagement, Drive and Self-Beliefs – OECD 2013
